Δημοσιεύσεις: Ανακοινώσεις συλλόγου

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

                                                                ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

Του Κώστα Βερβερίδη

kververi@yahoo.gr                                                                                                                                                                                                                                         Η πολιτική οικολογία

Πολιτική οικολογία, είναι ένα σύνολο πολιτικών θεωριών, που αναπτύχθηκαν από τη δεκαετία του 70 και μετά, και στηρίζουν την ανάλυσή τους στις σχέσεις αλληλεπίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος και κοινωνιών. Ας πούμε ευθύς εξαρχής ότι το επίθετο πολιτική σημαίνει την σχέση με την εξουσία όπως αυτή είναι χτισμένη στα σημερινά κράτη αλλά και στους υπερκρατικούς θεσμούς και προσδιορίζει στην πολιτική, την δυνατότητα να παίρνονται αποφάσεις που αφορούν τις κοινωνίες και τους ανθρώπους.

Η σκέψη με την οποία οικοδομήθηκε το κοινωνικό σύστημα στο δυτικό κόσμο ήταν, ότι η φύση βρίσκεται έξω από τον πολιτισμό (διάκριση nature/culture) και επομένως ήταν λογικό και αναγκαίο ο άνθρωπος να μετατρέπει το περιβάλλον του. Η πολιτική οικολογία στηρίζεται στην βάσιμη υπόθεση ότι αυτή η μετατροπή στη σημερινή της έκταση, μπορεί να έχει άμεσες και καταστροφικές συνέπειες στη λειτουργία των ανθρώπινων κοινωνιών και εισάγει έτσι την διάσταση της βιωσιμότητας στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Με την ίδια λογική υποστηρίζει την ανάγκη για αποκέντρωση και διαφοροποίηση του συστήματος παραγωγής και κατανάλωσης σε μικρότερη κλίμακα (τοπική οικονομία) και σε περισσότερες από μία εναλλακτικές παραγωγικές δραστηριότητες (πολυκαλλιέργεια, πολλαπλές μορφές ενέργειας και μετακίνησης κ.α.). Τα πιο ριζοσπαστικά ρεύματα, επεκτείνουν την ανάλυση τους στους θεσμούς και τις σχέσεις στο εσωτερικό της κοινωνίας και στον πολιτισμό. Με αυτό τον τρόπο διεκδικούν και πειραματίζονται, τρόπους εναλλακτικής οργάνωσης της κοινωνίας, όπως εναλλακτική εκπαίδευση, πολυ-πολιτισμικότητα, κλπ.

«Ανάμεσα στους πολλούς θεωρητικούς της πολιτικής οικολογίας, μπορούμε να διακρίνουμε δύο κυριότερα ρεύματα: Το πρώτο, με κύριο εκπρόσωπο τον Nicholas Geogescu-Roegen, στηρίζεται σε μια κριτική της οικονομίας μέσω της επιστήμης της οικολογίας, κι ένα δεύτερο αντιπροσωπευόμενο από τους Ιβάν Ίλιτς, Αντρέ Γκορζ που εισάγει την διάσταση της κοινωνικής οργάνωσης και σχέσεων εξουσίας στην οικολογική τους κριτική της πολιτικής οικονομίας.

Η πολιτική οικολογία  συχνά συμπεριλαμβάνεται στην παράδοση των ανθρωπιστικών κοινωνικών κινημάτων, όπως το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα, το δημοκρατικό κίνημα, ο φεμινισμός και άλλα. Θεωρείται  δε ένα από τα νέα κοινωνικά κινήματα που γεννήθηκαν μετά τα γεγονότα του Μάη του 68 και της πετρελαικής κρίσης του 73, μέσα στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες(Αλαίν Τουραίν), και από την αντίδραση ορισμένων ανθρώπων (οργανισμών) μπροστά στην καταστροφή του περιβάλλοντος (το χώρο τους). Είναι εξάλλου και το μοναδικό από τα λεγόμενα νέα κοινωνικά κινήματα που στηρίζονταν σε μια γενικότερη κριτική της οργάνωσης της κοινωνίας και τρόπου παραγωγής, καθώς τα υπόλοιπα εξέφραζαν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (νέοι, εθνικές μειονότητες, γυναίκες, ομοφυλόφιλοι κ.α.). Εξάλλου οι ιδέες της πολιτικής οικολογίας έγιναν βάση του πράσινου κινήματος και των πράσινων κομμάτων.»Δεν ήταν εκτός της σκέψης του Μάρξ η οικολογική διάσταση καθώς έγραψε ότι «η καπιταλιστική παραγωγή διαταράσσει τη ροή της κυκλοφορίας της ύλης ανάμεσα στον άνθρωπο και το έδαφος?Κατά συνέπεια παραβιάζει τις συνθήκες που είναι αναγκαίες για μια διαρκή γονιμότητα του εδάφους?Έτσι η καπιταλιστική παραγωγή αναπτύσσοντας την τεχνολογία και ενώνοντας σε ένα κοινωνικό σύνολο τη δράση διαφορετικών διαδικασιών δεν κάνει άλλο από το να εξασθενεί τις πρωτογενείς πηγές κάθε πλούτου :τη γη και τους εργαζόμενους».(Κεφάλαιο ,Βιβλίο 1,κεφ,XV,10)

Ορισμένοι ακόμα από τους θεωρητικούς της πολιτικής και κοινωνικής οικολογίαςείναι οι: Μάρεϋ Μπούκτσιν, Αλαίν Λιπιέτς,  ενώ μεγάλη επιρροή άσκησαν και το έργο τουΚορνήλιου Καστοριάδη και του Εντγκάρ Μορέν  Με τη βοήθεια λοιπόν της επιστημονικής οικολογίας εδώ και 40 χρόνια θεμελιώνεται κυρίως στον αναπτυγμένο κόσμο ένα πολιτικό κίνημα που αμφισβητεί την ορθότητα του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης ,την μορφή και την ένταση εκμετάλλευσης της φύσης αλλά και του περιεχομένου των πολιτικών αποφάσεων που οδηγεί στο συγκεκριμένο μοντέλο .Αυτό το κίνημα επηρεαζόμενο και από άλλα κινήματα γεννάει την ανάγκη διαμεσολάβησης προς την εξουσία με τα οικολογικά πολιτικά κόμματα που αργά αλλά σταθερά δημιουργούνται και μεγαλώνουν. Για την έκταση όμως της οικολογικής πολιτικής ΄τον προγραμματικό λόγο και την πολιτική γεωγραφία των πράσινων κομμάτων θα κουβεντιάσουμε σε επόμενα κείμενα.

Πηγές: Βικιπαίδεια (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια) 11-2009

           Νέα Οικολογία, τευχ 98 ,12-1992 ,σελ 42 Για τον οικοσοσιαλισμό

           Ο πολίτης ,τευχ 97 ,3-1989 σελ 65 Οικολογία και μαρξισμός